Ljósa e. Kristín Steinsdóttir

Ljósa elst upp seint á nítjándu öld undir hvelfdum jökli með víðsýni yfir sjó og sanda. Hana dreymir um framtíð þar sem hamingjan ríkir og sólin skín. En veruleikinn ætlar henni annað; þrátt fyrir góð efni og ástríka fjölskyldu vofir yfir henni ógn sem gefur engin grið.

Kristín Steinsdóttir hóf höfundarferil sinn þegar hún hlaut Íslensku barnabókaverðlaunin 1987. Hún hefur skrifað á þriðja tug bóka og hlotið ýmis verðlaun og viðurkenningar, meðal annars Norrænu barnabókaverðlaunin, Sögustein og Fjöruverðlaunin, bókmenntaverðlaun kvenna. Þá var skáldsagan Á eigin vegum tilnefnd til Bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs.

Ljósa er þriðja skáldsaga Kristínar fyrir fullorðna, hrífandi frásögn um gleði og sorgir einstakrar konu.

Kristín Steinsdóttur hlaut bæði menningarverðlaun DV 2010 og Fjöruverðlaunin 2011 fyrir söguna um Ljósu.

 

Komdu með mér inn í skuggann - Ævi sveitakonunnar Pálínu Jónsdóttur, sem alltaf er kölluð Ljósa, frá barnæsku til dauðadags er viðfangsefni skáldsögu Kristínar Steinsdóttur og ber nafn söguhetjunnar. Ljósa elst upp í íslenskri sveit á fyrri hluta síðustu aldar, er hreppstjóradóttir og dekurbarn sem á unglingsárum veikist af geðhvarfasýki sem hún glímir við til æviloka. Framan af ævi er líf hennar þó nokkuð venjulegt, hún fær ekki þann sem hún elskar, giftist öðrum, eignast fimm börn, býr manni sínum fallegt heimili og fúnkerar nokkuð eðlilega. Sérlunduð reyndar, en skemmtileg og glaðlynd. En geðhvarfasýkin hremmir hana smám saman og síðustu árin er hún meira og minna á valdi hennar. Úthrópuð af sveitungum, vinalaus og bókstaflega eins og dýr í búri. 

Kristín vinnur mikið þrekvirki með þessari sögu. Þótt söguefnið sé dimmt er sagan skemmtileg og stílfærni höfundarins gerir það að verkum að nánast ómögulegt er að leggja bókina frá sér fyrr en að lestri loknum. Sveitin afskekkta lifnar fyrir augum lesandans og Ljósa er frábærlega unnin persóna sem grípur lesandann heljartökum og sest að í hjarta hans. Örlög hennar eru þyngri en tárum taki og hræra lesandann til djúprar meðaumkunar.

Ást hennar á sínum kvensama föður, sem á börn með konum á öðrum hverjum bæ að fornum hreppstjórasið, er leiðarstef í lífi hennar og í raun vex hún aldrei upp úr því að vera augasteinninn hans pabba, þótt hann bregðist henni á ögurstundu. Á köflum detta manni í hug kvenhetjurnar úr skáldsögum Huldu sem dreymir um fegurð og fjarlægar borgir á meðan þær þrá í leynum listamanninn svikula sem stoppaði í dalnum um stund, en Ljósa er þó mun betur dregin persóna en þær og nærfærnar og sannfærandi lýsingar á geðhvarfasýkinni fullkomlega trúverðugar. Þetta er persóna sem lesandinn elskar með öllum hennar kostum og göllum.

Sama má segja um aðrar persónur bókarinnar, þær stíga upp af síðunum og verða raunverulegar í huga lesandans eins og bestu persónur Laxness. Senan í fjárhúsunum er snilldarleg vísun í kindardráp Rósu í Sjálfstæðu fólki og ekki síður áhrifamikil.

En það er ekki bara persónusköpunin og söguefnið sem gera þessa bók eftirminnilega. Mál, stíll og bygging haldast í hendur og skapa sterka og krefjandi sögu sem heldur athygli lesandans frá upphafi til enda, vekur spurningar og slær á alla strengi tilfinningaskalans.

Niðurstaða: Vel stíluð og vel byggð saga með frábærri persónusköpun. Saga sem spannar allan tilfinningaskalann og ómögulegt er að leggja frá sér.