Sjálfstætt fólk e. Halldór Laxness

Sjálfstætt fólk er skáldsaga eftir Halldór Laxness sem var gefin út í fjórum bindum á árunum 1933-1935: Landnámsmaður Íslands, Skuldlaust bú, Erfiðir tímar og Veltiár. Seinna meir voru bindin sameinuð í eina bók og er sú bók nefnd Sjálfstætt fólk. Bókin er ein þekktasta íslenska skáldsagan, hún er kennd á framhaldsskólastigi á Íslandi. Sagan er jafnan talin tilheyra félagslegri raunsæisstefnu í bókmenntafræðum og má ætla að hún gerist á árunum 1899-1921 á Íslandi.

Sjálfstætt fólk, sem út kom 1934-35, er líklega sú bók Halldórs Laxness sem borið hefur hróður hans víðast.

Hún var meðal annars bók mánaðarins í stærsta bókaklúbbi Bandaríkjanna árið 1946 og seldist hálf milljón eintaka af verkinu á aðeins tveimur vikum. Þegar sagan var loksins endurútgefin vestra hálfri öld síðar árið 1997 sagði gagnrýnandi Washington Post í lok afar lofsamlegs dóms að þetta væru „gleðilegir endurfundir".

Sjálfstætt fólk segir frá kotbóndanum Bjarti í Sumarhúsum. Fyrsta tilhlaup Halldórs að einyrkjanum má segja að sé smásagan „Thordur i Kalfakot" er birtist á síðum danska blaðsins Berlingske Tidende árið 1920 og var sagan skrifuð á dönsku.

Sjálfstætt fólk gerist í upphafi 20. aldar og segir frá einyrkjanum Guðbjarti Jónssyni sem lætur gamlan draum rætast með því að kaupa lítið kot sem hann nefnir Sumarhús. Bjartur er loksins orðinn sjálfstæður maður eftir 17 ára vinnumennsku, sjálfs sín herra sem þarf ekki að sækja neitt til ókunnugra. Hann berst við að halda svokölluðu sjálfstæði sínu allt til enda - ekki síst gagnvart fyrrum yfirboðurum sínum á Útirauðsmýri, hreppstjóranum og Rauðsmýrarmaddömunni. Hann færir fyrir sjálfstæðið óbætanlegar fórnir og gildir þá einu hvort í hlut eiga Rósa kona hans, Ásta Sóllilja eða aðrir honum nákomnir. Öllum hlutum sögunnar lýkur t.d. með því að Bjartur missir eitthvað og má segja að „veraldarstríð" hans kristallist í eftirfarandi tilvitnun: „Það er til í útlendum bókum ein heilög saga af manni sem varð fullkominn af því að sá í akur óvinar síns eina nótt. Sagan af Bjarti í Sumarhúsum er saga mannsins, sem sáði í akur óvinar síns alt sitt líf, dag og nótt. Slík er saga sjálfstæðasta mannsins í landinu."

RÚV - http://www.ruv.is/frett/sjalfstaett-folk-halldor-laxness
Sjálfstætt fólk í stuttu máli - https://www.youtube.com/watch?v=Ms35kJbtj_M